Metaal Nederland heeft in samenwerking met FME, VENW, VEMOBIN, VNCI, VNO-NCW en diverse industriële bedrijven een onderzoek laten uitvoeren door PwC.
Het recente PwC Strategy&-rapport over de sociaaleconomische impact van zes sectoren binnen de basisindustrie biedt een diepgaande analyse van de rol die onze industrie speelt in de Nederlandse economie. Hoewel het rapport alle zes sectoren, raffinage, chemie, rubber en kunststof, basismetaal, glas en keramiek en papier, belicht, wordt de basismetaalsector benoemt als een essentiële schakel in de industriële waardeketen. De sector is van strategisch belang voor zowel de huidige economie als de komende energietransitie.
De basismetaalsector onderscheidt zich door een sterke economische bijdrage, waarbij ze een substantieel aandeel levert in de bruto toegevoegde waarde van de industrie. Met een jaarlijkse bijdrage van circa drie miljard euro aan totale industriële waarde speelt de sector een cruciale rol in de economie van Nederland. De productieprocessen in de basismetaalsector zijn gekenmerkt door een hoge mate van automatisering en technologische innovatie. Deze ontwikkeling heeft niet alleen geleid tot een significante stijging van de arbeidsproductiviteit maar heeft tevens bijgedragen aan een transitie van fysiek intensief werk naar meer gespecialiseerde en technisch geavanceerde werkzaamheden.
In het kader van de energietransitie neemt de basismetaalsector een bijzondere positie in. Hoogwaardige metalen zijn onmisbaar voor de productie van duurzame technologieën, zoals elektrische voertuigen, batterijen, zonnepanelen, windturbines en de infrastructuur voor waterstof. De sector voorziet de metaalproductensector van cruciale grondstoffen, waarbij onder andere staal en andere metalen worden verwerkt tot onderdelen voor machines, transportmiddelen en bouwmaterialen. Dit benadrukt de nauwe verwevenheid binnen de industriële keten, waar de basismetaalsector als een belangrijke motor fungeert in de overgang naar een duurzamere economie.
Tegelijkertijd staat de sector voor aanzienlijke uitdagingen. De recente stijging van energieprijzen, mede als gevolg van geopolitieke ontwikkelingen en de nasleep van de oorlog in Oekraïne, heeft geleid tot een verscherpte kostenstructuur. Daarnaast zorgen unilaterale beleidsmaatregelen, zoals aanvullende CO2-kosten bovenop de Europese tarieven en relatief hoge nettarieven, voor een ongelijk speelveld in vergelijking met omringende landen. Deze beleidsmatige asymmetrieën zetten extra druk op de concurrentiekracht van de basismetaalsector, die als energie-intensieve industrie te maken heeft met hoge kosten, een ongelijk Europees speelveld en complexere regelgeving. Voor een sector die sterk afhankelijk is van efficiënte en duurzame productieprocessen, is het van essentieel belang dat beleidsmakers en stakeholders gezamenlijk zoeken naar maatregelen die deze nadelen kunnen mitigeren.
Naast de economische en beleidsmatige aspecten speelt innovatie een centrale rol in het toekomstperspectief van de basismetaalsector. Investeringen in R&D zijn de motor achter de voortdurende verbetering van productieprocessen en het ontwikkelen van nieuwe, duurzame materialen. De sector draagt bij aan een aanzienlijk deel van de totale R&D-uitgaven binnen de basisindustrie en profiteert van samenwerkingsverbanden met universiteiten en kennisinstellingen. Deze synergieën leiden niet alleen tot schaal- en kennisvoordelen, maar versterken ook de positie van de Nederlandse industrie in een wereldmarkt waar technologische vernieuwing en duurzaamheid steeds belangrijker worden.
De ketenafhankelijkheid binnen de sector en met aangrenzende industrieën vormt een extra dimensie van strategisch belang. De interne goederenstromen, die voor de basismetaalsector op een significant niveau liggen, illustreren hoe nauw de samenwerking is tussen producenten en afnemers binnen de gehele industriële keten. Deze integratie zorgt voor een robuuste en flexibele waardeketen, die in staat is om snel in te spelen op veranderingen in de markt en in technologische ontwikkelingen. Het is duidelijk dat de basismetaalsector, door haar centrale positie in de keten, niet alleen zelf sterk presteert, maar ook de bredere industrie ondersteunt en versterkt.
Gezien de uitdagingen en kansen die voor de basismetaalsector liggen, is het van belang dat er een voortdurende dialoog plaatsvindt tussen bedrijven, beleidsmakers en kennisinstellingen. Het rapport benadrukt immers dat een gezamenlijk streven naar innovatie, efficiëntie en duurzaamheid de sleutel is tot het waarborgen van de concurrentiekracht en continuïteit van de sector. Als experts in de industrie vormen onze leden de ruggengraat van deze transitie en is het essentieel om alert te blijven op zowel de economische signalen als de beleidsontwikkelingen die van invloed zijn op de basismetaalsector. Deze inzichten dienen dan ook als een aanzet tot verdere discussie en samenwerking, met als doel een sterke, toekomstbestendige positie van de Nederlandse basismetaalindustrie in een snel veranderende wereld.