Aluminium is een zilverwit metaal dat lichter is dan de meeste metalen. Pas vanaf de vorige eeuw heeft aluminium de wereld veroverd. De ontdekking van het elektrolyseproces in 1886 was daarvoor van doorslaggevend belang. Aluminium kon vanaf dat moment op grote schaal worden geproduceerd.
Bijna alles dat van licht en sterk materiaal gemaakt moet worden, is nu van aluminium: folies, keukengereedschap, elektrische apparaten, raketten. Ook elektriciteitskabels bevatten vaak aluminium. Verder spiegels: de aluminiumlaag ‘spiegelt’ eigenlijk. Voor nog meer stevigheid en slijtvastheid wordt aluminium meestal gelegeerd met koper, magnesium, mangaan en silicium. Aluminium is een goede geleider, is niet magnetisch, vonkt niet, en laat zich gemakkelijk vormen.
Aluminium in het verleden
Aluminium als metaal is pas in 1825 ontdekt. Omdat het zo schaars was, was aluminium aanvankelijk duurder dan goud.
Met de ontdekking van het zogenaamde Hall-Héroult-proces eind negentiende eeuw, kon aluminium op grote schaal uit aluinaarde (aluminiumoxide) worden verkregen. Het gebruik van aluminium nam meteen een hoge vlucht. Vooral in de Verenigde Staten – het Amerikaanse bedrijf Alcoa is al meer dan eeuw oud – werd al snel veel gebouwd met aluminium. In de loop van de Tweede Wereldoorlog werd ook Duitsland een belangrijk aluminium producerend land.
Waar komt aluminium vandaan?
Het aluminium dat tegenwoordig gewonnen wordt, heeft bauxiet als grondstof. Australië is een grote leverancier, maar ook een land als Suriname. Bauxiet bestaat grotendeels uit aluminiumhydroxide en bevat daarnaast andere verbindingen, van titanium, ijzer of silicium. Dat is afhankelijk van de herkomst van de bauxiet.
Bauxiet wordt eerst gezuiverd tot puur aluminium hydroxide. Vervolgens wordt het verhit – een energie-intensief proces – waarna aluminiumoxide (aluinaarde) overblijft, en water als restproduct. Door elektrolyse van aluinaarde bij hoge temperatuur wordt ten slotte aluminium verkregen.
Recyclebaarheid
Zoals alle metalen is ook aluminium goed recyclebaar. Aluminium is zelfs zeer goed, bijna oneindig opnieuw te gebruiken. Het proces van recycling is vrij eenvoudig. Alles wat van aluminium is en moet worden hergebruikt (verpakkingen, oude bouwmaterialen) wordt vermalen tot kleine korrels. Deze korrels worden in een oven gesmolten totdat er gesmolten aluminium ontstaat. Soms moet tijdens dit proces de samenstelling nog wel iets worden aangepast, voordat het bruikbaar is als ‘nieuw’ aluminium. Vervolgens wordt de gesmolten substantie in mallen gegoten om tot grote blokken af te koelen. Het aluminium is weer klaar voor de verdere verwerking tot halffabrikaten.
Voor wie maakt Nederland aluminium?
Drie belangrijke categorieën aluminiumbedrijven zijn te onderscheiden: de producenten van primair aluminium, de walserijen en de extrusiebedrijven. Daarnaast zijn er ook bedrijven die speciale aluminiumlegeringen maken.
De producenten (of smelters) zijn de toeleveranciers van de andere bedrijven en leveren walsplakken en perspalen aan. Walserijen produceren grote rollen aluminium, bijvoorbeeld voor vliegtuigen. Extrusiebedrijven persen aluminiumlegeringen met een extrusiepers tot op maat gemaakte profielen. Soms worden deze profielen ook nog geanodiseerd of gelakt. Deze profielen worden later gebruikt voor bijvoorbeeld kozijnen.
Profielen kunnen worden geleverd met een beschermende oxidelaag, tegen slijtage, aantasting en corrosie. De methode die hiervoor gebruikt wordt, heet anodiseren. Door middel van een reeks van baden (van onder andere zwavelzuur en demi-water) en elektriciteit wordt de beschermende laag aangebracht.
Walserijen zetten het meeste van hun producten af in de verpakkingsindustrie. Engineering, bouw en transport komen daarna. Extrusiebedrijven hebben de bouw als belangrijkste afzetmarkt. Op afstand volgen engineering en transport.
De aluminiumindustrie
De markt voor aluminiumproducten groeit voortdurend, met name in de transportsector. Nederland kan hier alleen van profiteren, als de industrie zich richt op kleinschalige nieuwe activiteiten en nichemarkten. De arbeidskosten en milieu-investeringen zijn hier immers dermate hoog, dat daar moeilijk concurrentievoordeel op te behalen is. De Nederlandse aluminiumindustrie is ook volop bezig nieuwe met initiatieven: met de ontwikkeling van hoogwaardige kwaliteitsproducten en nieuwe giettechnieken.
